Czy Tenczyn będzie pomnikiem historii ?
..................................................................................
W dniu 21 lutego 2013 r. do Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpłynął wniosek w sprawie
uznania ruin zamku Tenczyn w Rudnie za pomnik historii. Pomniki historii ustanawiane są
od 1994 r., do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 54 zabytkom. Z każdym rokiem, lista
najcenniejszych obiektów sukcesywnie powiększa się. Znajdują się na niej obiekty o
szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa
kulturowego naszego kraju.
Pomnik historii to jedna z czterech form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o
szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on
ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do elitarnego grona pomników historii mogą dołączać
obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki
techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci
najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.
Wniosek Gminy Krzeszowice uzyskał nie tylko pozytywną opinię ale wręcz gorącą rekomendację Małopolskiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków - Pana Jana Janczykowskiego który w swojej opinii podkreślił że ruiny Tenczyna są jednym z największych
zabytków tego typu na obszarze obecnej Polski.
Za pomnik historii mogą być uznane zabytki które:
• zachowały pierwotną kompozycję przestrzenną lub uległy nieznacznym przekształceniom,
• są jednorodne stylowo lub o czytelnych i zharmonizowanych ze sobą nawarstwieniach
• są należycie wyeksponowane w przestrzeni miejskiej lub krajobrazie i zachowały pierwotne relacje z otoczeniem,
• są dziełami wybitnych twórców, np.: architektów, planistów, architektów krajobrazu,ogrodników,
• są dobrze zachowane lub w stanie pozwalającym na ich rewaloryzację,
• są przedmiotem troski konserwatorskiej
Na liście Pomników Historii znajdują się między inymi:
Biskupin – rezerwat archeologiczny
Grunwald - Pole Bitwy
Kraków – historyczny zespół miasta
Wieliczka – kopalnia soli
Malbork – zespół zamku krzyżackiego
Wejście Tenczyna na tą elitarną listę zabytków byłoby nie tylko potwierdzeniem jego najwyższych walorów architektonicznych lecz
również gwarancją stałej opieki nad nim ze strony państwa.