„Ratuj Tenczyn” przeciw crossowcom pod
zamkiem
zamkiem
..................................................................................
W ostatnich latach poważnym problemem dla turystów chcących bezpiecznie zwiedzać
okolice zamku Tenczyn stali się motocykliści crossowi. Sprawą tą zajęło się
stowarzyszenie „Ratuj Tenczyn” nadając jej oficjalny bieg poprzez złożenie
zawiadomienia na Policji.
okolice zamku Tenczyn stali się motocykliści crossowi. Sprawą tą zajęło się
stowarzyszenie „Ratuj Tenczyn” nadając jej oficjalny bieg poprzez złożenie
zawiadomienia na Policji.
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
Sprawozdanie z prac na Tenczynie
..................................................................................
Pani Maria Filipowicz która wraz z mężem nadzoruje prace zabezpieczające na
Tenczynie udostępniła stowarzyszeniu "Ratuj Tenczyn" wstępny raport z robót
budowlanych przeprowadzonych na terenie zamku przez Gminę Krzeszowice. Dzięki
opisowi oraz załączonym do niego fotografiom możemy przekonać się na własne oczy
co udało się zrobićw ciągu ostatnich 2,5 lat.
Tenczynie udostępniła stowarzyszeniu "Ratuj Tenczyn" wstępny raport z robót
budowlanych przeprowadzonych na terenie zamku przez Gminę Krzeszowice. Dzięki
opisowi oraz załączonym do niego fotografiom możemy przekonać się na własne oczy
co udało się zrobićw ciągu ostatnich 2,5 lat.
Wstępne sprawozdanie z prac wykonanych dotychczas na zamku Tenczyn
1. W pierwszym etapie, zrealizowanym w okresie sierpień – grudzień 2010 r. wykonano następujące prace:
1. W pierwszym etapie, zrealizowanym w okresie sierpień – grudzień 2010 r. wykonano następujące prace:
• zabezpieczono i częściowo zrekonstruowano mury bastei wjazdowej (barbakanu - nr I), na koronie muru zrekonstruowano chodnik straży
• zrekonstruowano sklepienie kolebkowe nad pomieszczeniem nr 2-17 na drugiej kondygnacji budowli północno-zachodniej
(nr 6a). Relikty oryginalnego sklepienia kamiennego zabezpieczono, wzmoc niono i częściowo nadmurowano. Odtworzoną
środkową część sklepienia wykonano w konstrukcji żelbetowej. Ponad sklepieniem, w poziomie dawnej trzeciej kondygnacji
budynku wykonano dach w postaci wylewki betonowej ze spadkiem w kierunku płn. z odwodnieniem poprzez otwór w ścianie
północnej nr 33.
(nr 6a). Relikty oryginalnego sklepienia kamiennego zabezpieczono, wzmoc niono i częściowo nadmurowano. Odtworzoną
środkową część sklepienia wykonano w konstrukcji żelbetowej. Ponad sklepieniem, w poziomie dawnej trzeciej kondygnacji
budynku wykonano dach w postaci wylewki betonowej ze spadkiem w kierunku płn. z odwodnieniem poprzez otwór w ścianie
północnej nr 33.
• Wykonano nowy dach namiotowy nad wieżą bramną (bud. nr 2), Planowano zachowanie elementów oryginalnej więźby, lecz po rozebraniu
pokrycia stwierdzono iż stan techniczny belek jest bardzo zły i niemal wszystkie kwalifikują się do wymiany. Powtórzono wymiary belek i układ
drewnianej konstrukcji dachu, pochodzącej z pocz. XX w. Dach pokryto dachówką ceramiczną karpiówką (dotychczas pokryty był dachówką
zakładkową, ale obecnie dachówka o odpowiednich rozmiarach jest niedostępna). Wprowadzono niewielkie korekty szerokości okapu oraz kąta
nachylenia połaci.
• Na dachu założono instalację odgromową o dużej przewodności, w celu zabezpieczenia wieży jako najwyższego punktu w okolicy, przed
pożarem spowodowanym wyładowaniami atmosfe rycznymi .
• We wnętrzu wieży bramnej (bud. nr 2) usunięto relikty drewnianych drabiniastych schodów, pochodzących z początków XX w. Wykonano
nowe schody drewniane, dwubiegowe prowadzące z drugiej na najwyższą piątą kondygnację oraz podesty widokowe w poziomie czwartej i piątej
kondygnacji.
pokrycia stwierdzono iż stan techniczny belek jest bardzo zły i niemal wszystkie kwalifikują się do wymiany. Powtórzono wymiary belek i układ
drewnianej konstrukcji dachu, pochodzącej z pocz. XX w. Dach pokryto dachówką ceramiczną karpiówką (dotychczas pokryty był dachówką
zakładkową, ale obecnie dachówka o odpowiednich rozmiarach jest niedostępna). Wprowadzono niewielkie korekty szerokości okapu oraz kąta
nachylenia połaci.
• Na dachu założono instalację odgromową o dużej przewodności, w celu zabezpieczenia wieży jako najwyższego punktu w okolicy, przed
pożarem spowodowanym wyładowaniami atmosfe rycznymi .
• We wnętrzu wieży bramnej (bud. nr 2) usunięto relikty drewnianych drabiniastych schodów, pochodzących z początków XX w. Wykonano
nowe schody drewniane, dwubiegowe prowadzące z drugiej na najwyższą piątą kondygnację oraz podesty widokowe w poziomie czwartej i piątej
kondygnacji.
2. W etapie drugim, w okresie wrzesień – listopad 2011 r. kontynuowano zabezpieczanie ścian budynku płn.- zachodniego, ponadto
wykonano:.
• sklepienie nad pomieszczeniem nr 1-19 w północnym odcinku korytarza obronnego (II), przylegającym do barbakanu (I) i budynku płn. –
zachodniego (6a). Kształt kolebki z lunetami zrekonstruowano na podstawie śladów oryginalnego sklepienia ceglanego, czaszę odtworzono w
konstrukcji żelbetowej.
• łuk ceglany w linii zachowanej fragmentarycznie ściany nr 36, oparty w poziomie nadproży okien trzeciej kondygnacji (~ 405 m n.p.m)
spinający ściany podłużne nr 33 i 35 budynku płn. – zachodniego (6a),
• gruntowny remont pokrycia dachu i ofasowań attyki nad budynkiem przedbramia (1 )
• uporządkowanie dziedzińca zamkowego, rozplantowanie ziemi, usunięcie dziko rosnących krzaków, wykonanie ścieżki prowadzącej od bramki
w ścianie wschodniej korytarza obronnego na dziedziniec, wraz ze schodami terenowymi
• zamurowano łatwo dostępne otwory w murach obwodowych zamku , aby uniemożliwić wejście na jego teren osobom niepowołanym.
Wykonawcą prac w 2010 i 2011 r. była Firma Budowlano-Konserwatorska F.H. "LIPIŃSKI" Sp. c. ul. Bobrowskiego 2/27, 31-552 Kraków.
wykonano:.
• sklepienie nad pomieszczeniem nr 1-19 w północnym odcinku korytarza obronnego (II), przylegającym do barbakanu (I) i budynku płn. –
zachodniego (6a). Kształt kolebki z lunetami zrekonstruowano na podstawie śladów oryginalnego sklepienia ceglanego, czaszę odtworzono w
konstrukcji żelbetowej.
• łuk ceglany w linii zachowanej fragmentarycznie ściany nr 36, oparty w poziomie nadproży okien trzeciej kondygnacji (~ 405 m n.p.m)
spinający ściany podłużne nr 33 i 35 budynku płn. – zachodniego (6a),
• gruntowny remont pokrycia dachu i ofasowań attyki nad budynkiem przedbramia (1 )
• uporządkowanie dziedzińca zamkowego, rozplantowanie ziemi, usunięcie dziko rosnących krzaków, wykonanie ścieżki prowadzącej od bramki
w ścianie wschodniej korytarza obronnego na dziedziniec, wraz ze schodami terenowymi
• zamurowano łatwo dostępne otwory w murach obwodowych zamku , aby uniemożliwić wejście na jego teren osobom niepowołanym.
Wykonawcą prac w 2010 i 2011 r. była Firma Budowlano-Konserwatorska F.H. "LIPIŃSKI" Sp. c. ul. Bobrowskiego 2/27, 31-552 Kraków.
Prace nad rekonstrukcją sklepienia.
Dach przedbramia przed i po remoncie
3. W etapie trzecim, w okresie maj – listopad 2012 r. wykonano:.
• Wyreperowano lico zewnętrzne ścian wieży bramnej nr 7, 8 i 9
• Wyreperowano lico zewnętrzne ścian wieży bramnej nr 7, 8 i 9
• Wyreperowano obie ściany korytarza obronnego od strony wnętrza korytarza (zewnętrzną nr 38 i wewnętrzną nr 39) i lico zewnętrzne
(wsch.) ściany nr 39. Podczas prac przy ścianie 39, po usunięciu zieleni porastającej mur, stwierdzono że stan kamienia wapiennego, stanowią
cego budulec warstwy licowej ściany nr 39, jest bardzo zły. Ściana ta zbudowana została w technice „opus emplectum” jej wnętrze stanowią
luźne kamienie, spojone słabą zaprawą wapienno- piaskową. Kamienie licowe kruszyły się i rozpadały dosłownie „w rękach”, odsła niając
wnętrze ściany, wypłukiwane przez wody opadowe. Konieczne było przemurowanie lica w znacznym stopniu (w niektórych fragmentach nawet w
80 %).
(wsch.) ściany nr 39. Podczas prac przy ścianie 39, po usunięciu zieleni porastającej mur, stwierdzono że stan kamienia wapiennego, stanowią
cego budulec warstwy licowej ściany nr 39, jest bardzo zły. Ściana ta zbudowana została w technice „opus emplectum” jej wnętrze stanowią
luźne kamienie, spojone słabą zaprawą wapienno- piaskową. Kamienie licowe kruszyły się i rozpadały dosłownie „w rękach”, odsła niając
wnętrze ściany, wypłukiwane przez wody opadowe. Konieczne było przemurowanie lica w znacznym stopniu (w niektórych fragmentach nawet w
80 %).
• wykonano wykopy badawcze konstrukcyjne, metodami archeologicznymi po obu stronach ściany nr 33 (w rejonie głębokich ubytków w miąższu
muru). Ze względów badawczych jest to punkt węzłowy dla rozczytania usytuowania i układu gotyckiej bramy wjazdowej do zamku górnego (budynek
bramy tworzyły ściany nr 36, 33,28 i 35). Po przeniesieniu bramy do obecnego budynku bramnego do dawnej bramy dostawiono od zachodu
posadowiony znacznie nizej budynek (zamknięty ścianami nr .33,34 i 35).
• Odgruzowano wnętrze bramy czyli pom. nr 1 -16 i sąsiednie pomieszczenie nr 0-17. Naprawiono kamienne sklepienie nad piwnicą czyli pom. nr
0-17. Ponad tym sklepieniem wykonano wylewkę - posadzkę pom. nr 1-17.
muru). Ze względów badawczych jest to punkt węzłowy dla rozczytania usytuowania i układu gotyckiej bramy wjazdowej do zamku górnego (budynek
bramy tworzyły ściany nr 36, 33,28 i 35). Po przeniesieniu bramy do obecnego budynku bramnego do dawnej bramy dostawiono od zachodu
posadowiony znacznie nizej budynek (zamknięty ścianami nr .33,34 i 35).
• Odgruzowano wnętrze bramy czyli pom. nr 1 -16 i sąsiednie pomieszczenie nr 0-17. Naprawiono kamienne sklepienie nad piwnicą czyli pom. nr
0-17. Ponad tym sklepieniem wykonano wylewkę - posadzkę pom. nr 1-17.
• Wzmocniono posadowienie ściany nr 33 w obrębie budynku płn. zach. (pom.16 i 17).
• Zrekonstruowano kamienne ostrołukowe nadproże nad otworem najstarszej bramy zamkowej w ścianie nr 36, wykonano też ceglany łuk
rozporowy w poziomie 3-ciej kond. ściany nr 36.
• Wyreperowano narożnik północno-zachodni ściany nr 33 w poziomie 3 i 4 -tej kondygnacji, aby powstrzymać samoistne osypywanie się kamieni i
cegieł z muru do wnętrza barbakanu.
Realizacja prac w obrębie budynku północno-zachodniego była bardzo trudna; podczas wykonywania wykopów stwierdzono że ściana nr 33 w
starszej, wschodniej części posadowiona jest na zwietrzelinie skalnej o słabej nośności, silnie spękanej i zlasowanej.
Część nowsza, zachodnia tej ściany posadowiona jest znacznie głębiej na stabilnym gruncie. Na styku obu części fundament starszego odcinka ściany
obsunął się. Po obu stronach ściany powstały głębokie kawerny, a pod nimi usypisko luźnych kamieni, powyżej spoiny wątku kamiennego były bardzo
rozluźnione. W tej sytuacji usunięcie najdrobniejszego fragmentu usypiska groziło zawaleniem się całej ściany (o wysokosci 3 kondygnacji).
Po wybraniu zasypu gruzowego w posadzce pom. nr 1-17 odsłonięto grzbiet i pachy kamiennego sklepienia nad pom. nr 0-17. Stwierdzono, że w
części zachodniej występuje rozległy ubytek czaszy sklepienia, oraz że sklepienie jest wtórne w stosunku do ścian pomieszczenia (pierwotnie
nakrytego stropem).
Konieczne było sukcesywne wzmacnianie ściany nr 33 i opartego na niej sklepienia.
Stan części fundamentowej ściany nr 33 widok od zewnątrz. Przez szpary w rozluźnionym murze (grubości ok. 1,8 m) prześwieca światło słoneczne. Po
lewej dostawiona od zewnątrz wtórna ściana przybudówki (zapewne t. zw, „danskeru” czyli wieży gdańskiej - po prostu zamkowego w.c.)
ZAKRES PRAC ZABEPIECZAJĄCYCH PLANOWANYCH W 2013 R. OBEJMUJE:
1. Korytarz obronny
- reperacja ściany nr 38 od zewnątrz:
2. Przedbramie
- reperacja lica ścian nr 2,3 i 6.
3. Budowla północna
- naprawa ścian nr 28 i 35,
- odbudowa muru 35 przy pomieszczeniu 1-17,
- wykonanie stropu nad pomieszczeniem 0- 16
4. Budynek południowo – zachodni -,
• naprawa nadproża w ścianie nr 4, uzupełnienie cegieł wysuniętych z łuku nadproża,
• naprawa obramowania okna w ścianie nr 4,
• rekonstrukcja attyki ściany nr 4,
• na sklepieniu piwnicy zachowanym pod poziomem dziedzińca planowane wykonanie stropu i umieszczenie w tym miejscu sceny - do dla widowisk
plenerowych *oczyszczenie murów z roślinności wrastającej w spoiny i szczeliny
• odsłonięcie ścian pomieszczenia nr 04 (nr 4,5 i 5a)
• odgruzowanie piwnicy (pomieszczenia nr 0-4)
• uzupełnienie wątków w ścianach i sklepieniu piwnicy (pomieszczenie nr 0-4),
• wykonanie płyty stropowej i posadzki nad sklepieniem pom 0-4
5. Wschodnie skrzydło mieszkalne 1-6 do 1-9:
• usunięcie drzew i krzewów porastających mury zagrażąjących substancji zabytkowej,
• uzupełnienie ubytków i miejscowe podstemplowanie sklepień i najbardziej zagrożonych nadproży ceglanych w pomieszczeniach 0-6, 0-7, 0-8 i 0-
9
6. Kurtyna południowo -zachodnia:
• oczyszczenie murów z roślinności wrastającej w spoiny i szczeliny,
• *naprawa muru, odbudowa i uzupełnienie wątku przypór,
Po zakończeniu zaplanowanych prac możliwa będzie realizacja jednego z głównych priorytetów Inwestora – to jest częściowe udostępnienie
wnętrza zamku osobom odwiedzającym ruiny, w celu rekreacyjnym lub turystycznym.
Planowane udostępnienie dotyczy dziedzińca zamku górnego i następujących budowli:
• barbakan ( I ) wraz z chodnikiem straży na koronie muru
• budynek północno- zachodni ( 6a ) wraz z tarasem ponad pom. 1-19
• korytarz obronny ( II )
• wieża bramna z przedbramiem (bud. 1 i 2
• kaplica z zakrystią (bud. 3 i 3a
Wprowadzenie osób odwiedzających ruiny na dziedziniec zamku górnego, po przejściu przez barbakan i pomieszczenie nr 1-19 możliwe będzie
dwoma alternatywnymi trasami.
a. przez korytarz obronny i dalej ścieżką w górę do przedbramia
b. przejście z północnej części korytarza w lewo przez bramkę w ścianie wschodniej (zrekonstruowana w 2010 r.) na podest przy elewacji płd.
budynku 6a, dalej ukośnie w górę schodami terenowymi i ścieżką, wykonanymi w 2011 r.
Inwestor planuje wydzielenie pozostałej części terenu zamku tymczasowym ogrodzeniem, aby umożliwić dalszą realizację prac zabezpieczających.
• Zrekonstruowano kamienne ostrołukowe nadproże nad otworem najstarszej bramy zamkowej w ścianie nr 36, wykonano też ceglany łuk
rozporowy w poziomie 3-ciej kond. ściany nr 36.
• Wyreperowano narożnik północno-zachodni ściany nr 33 w poziomie 3 i 4 -tej kondygnacji, aby powstrzymać samoistne osypywanie się kamieni i
cegieł z muru do wnętrza barbakanu.
Realizacja prac w obrębie budynku północno-zachodniego była bardzo trudna; podczas wykonywania wykopów stwierdzono że ściana nr 33 w
starszej, wschodniej części posadowiona jest na zwietrzelinie skalnej o słabej nośności, silnie spękanej i zlasowanej.
Część nowsza, zachodnia tej ściany posadowiona jest znacznie głębiej na stabilnym gruncie. Na styku obu części fundament starszego odcinka ściany
obsunął się. Po obu stronach ściany powstały głębokie kawerny, a pod nimi usypisko luźnych kamieni, powyżej spoiny wątku kamiennego były bardzo
rozluźnione. W tej sytuacji usunięcie najdrobniejszego fragmentu usypiska groziło zawaleniem się całej ściany (o wysokosci 3 kondygnacji).
Po wybraniu zasypu gruzowego w posadzce pom. nr 1-17 odsłonięto grzbiet i pachy kamiennego sklepienia nad pom. nr 0-17. Stwierdzono, że w
części zachodniej występuje rozległy ubytek czaszy sklepienia, oraz że sklepienie jest wtórne w stosunku do ścian pomieszczenia (pierwotnie
nakrytego stropem).
Konieczne było sukcesywne wzmacnianie ściany nr 33 i opartego na niej sklepienia.
Stan części fundamentowej ściany nr 33 widok od zewnątrz. Przez szpary w rozluźnionym murze (grubości ok. 1,8 m) prześwieca światło słoneczne. Po
lewej dostawiona od zewnątrz wtórna ściana przybudówki (zapewne t. zw, „danskeru” czyli wieży gdańskiej - po prostu zamkowego w.c.)
ZAKRES PRAC ZABEPIECZAJĄCYCH PLANOWANYCH W 2013 R. OBEJMUJE:
1. Korytarz obronny
- reperacja ściany nr 38 od zewnątrz:
2. Przedbramie
- reperacja lica ścian nr 2,3 i 6.
3. Budowla północna
- naprawa ścian nr 28 i 35,
- odbudowa muru 35 przy pomieszczeniu 1-17,
- wykonanie stropu nad pomieszczeniem 0- 16
4. Budynek południowo – zachodni -,
• naprawa nadproża w ścianie nr 4, uzupełnienie cegieł wysuniętych z łuku nadproża,
• naprawa obramowania okna w ścianie nr 4,
• rekonstrukcja attyki ściany nr 4,
• na sklepieniu piwnicy zachowanym pod poziomem dziedzińca planowane wykonanie stropu i umieszczenie w tym miejscu sceny - do dla widowisk
plenerowych *oczyszczenie murów z roślinności wrastającej w spoiny i szczeliny
• odsłonięcie ścian pomieszczenia nr 04 (nr 4,5 i 5a)
• odgruzowanie piwnicy (pomieszczenia nr 0-4)
• uzupełnienie wątków w ścianach i sklepieniu piwnicy (pomieszczenie nr 0-4),
• wykonanie płyty stropowej i posadzki nad sklepieniem pom 0-4
5. Wschodnie skrzydło mieszkalne 1-6 do 1-9:
• usunięcie drzew i krzewów porastających mury zagrażąjących substancji zabytkowej,
• uzupełnienie ubytków i miejscowe podstemplowanie sklepień i najbardziej zagrożonych nadproży ceglanych w pomieszczeniach 0-6, 0-7, 0-8 i 0-
9
6. Kurtyna południowo -zachodnia:
• oczyszczenie murów z roślinności wrastającej w spoiny i szczeliny,
• *naprawa muru, odbudowa i uzupełnienie wątku przypór,
Po zakończeniu zaplanowanych prac możliwa będzie realizacja jednego z głównych priorytetów Inwestora – to jest częściowe udostępnienie
wnętrza zamku osobom odwiedzającym ruiny, w celu rekreacyjnym lub turystycznym.
Planowane udostępnienie dotyczy dziedzińca zamku górnego i następujących budowli:
• barbakan ( I ) wraz z chodnikiem straży na koronie muru
• budynek północno- zachodni ( 6a ) wraz z tarasem ponad pom. 1-19
• korytarz obronny ( II )
• wieża bramna z przedbramiem (bud. 1 i 2
• kaplica z zakrystią (bud. 3 i 3a
Wprowadzenie osób odwiedzających ruiny na dziedziniec zamku górnego, po przejściu przez barbakan i pomieszczenie nr 1-19 możliwe będzie
dwoma alternatywnymi trasami.
a. przez korytarz obronny i dalej ścieżką w górę do przedbramia
b. przejście z północnej części korytarza w lewo przez bramkę w ścianie wschodniej (zrekonstruowana w 2010 r.) na podest przy elewacji płd.
budynku 6a, dalej ukośnie w górę schodami terenowymi i ścieżką, wykonanymi w 2011 r.
Inwestor planuje wydzielenie pozostałej części terenu zamku tymczasowym ogrodzeniem, aby umożliwić dalszą realizację prac zabezpieczających.